Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Wolontariusze wyprowadzający na spacery psy ze schronisk muszą podawać swoje dane osobowe do specjalnej ewidencji
• Obowiązek taki wprowadza rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
• Niedopuszczalne jest jednak dowolne określenie w rozporządzeniu zakresu danych, które mogą być przetwarzane – musi on wynikać z ustawy
• Rozporządzenie MRiRW nie wykonuje ustawy, lecz wprowadza do obrotu prawnego treści w niej nieprzewidziane
• Rzecznik prosi Ministra o rozważenie podjęcia prac legislacyjnych w celu zmiany obecnych przepisów 

Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpłynął wniosek w sprawie regulacji prawnych dotyczących funkcjonowania schronisk dla zwierząt, zwłaszcza przepisów wprowadzających obowiązek prowadzenia przez schroniska ewidencji wyprowadzeń psów na wybiegi lub spacery. Spis ten zawiera bowiem oprócz daty i danych psa także dane osobowe osób wyprowadzających – co najmniej imię i nazwisko. Obowiązek ten wynika z przepisów rozporządzenia MRiRW.

O ile sama potrzeba przetwarzania tych danych przez schroniska w przypadku powierzania zwierząt osobom, które nie są zatrudnione w schronisku, ani związane ze schroniskiem umową wolontariatu, nie budzi wątpliwości, o tyle umiejscowienie tego przepisu w akcie rangi podustawowej (rozporządzeniu) wywołuje wątpliwości co do zgodności z art. 51 ust. 1 Konstytucji RP.

Zgodnie z Konstytucją ustawodawca musi uwzględnić wymaganie formy ustawowej zarówno dla przepisów regulujących pozyskiwanie danych, jak i dla tych, które dotyczą zasad i trybu ich gromadzenia oraz udostępniania. Przepisy Konstytucji wyrażają zatem prawo każdego człowieka  do ochrony danych osobowych, w zakres którego wchodzi m.in. wymaganie ustawowej podstawy nałożenia obowiązku ujawnienia przez daną osobę informacji jej dotyczących. Zasady i tryb gromadzenia oraz udostępniania informacji powinna określać ustawa.

Rzecznik przywołuje orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego z którego wynika, że niedopuszczalne jest dowolne określenie w rozporządzeniu zakresu danych, które mogą być przetwarzane – musi on wynikać z przepisów ustawy. TK wskazywał, że „ustawodawca może (…) przekazać do unormowania w drodze rozporządzenia niektóre sprawy szczegółowe i techniczne związane z przetwarzaniem danych osobowych”. Sprawy te nie mogą jednak wyznaczać, w oderwaniu od ustawy, podstawowych elementów określających zakres ingerencji w autonomię informacyjną jednostki. Dotyczy to w szczególności zakresu danych, które mogą być przetwarzane.

ZRPO Stanisław Trociuk zwraca uwagę, że upoważnienie z ustawy o ochronie zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, na podstawie czego minister wydał rozporządzenie, nie zawiera umocowania do uregulowania w rozporządzeniu kwestii umieszczania w ewidencji danych osobowych. Ten przepis rozporządzenia został wydany poza zakresem upoważnienia ustawowego. Wbrew art. 92 ust. 1 Konstytucji RP rozporządzenie w tym zakresie nie wykonuje więc ustawy, lecz wprowadza do obrotu prawnego treści w niej nieprzewidziane.

ZRPO prosi ministra Czesława Siekierskiego o stanowisko i rozważenie podjęcia prac legislacyjnych w celu zmiany stanu prawnego.

VII.501.65.2024